deterministik sistem ne demek?

Deterministik Sistem

Deterministik bir sistem, başlangıç koşulları ve sistemin kuralları (fiziksel yasalar, algoritmalar vb.) verildiğinde, sistemin gelecekteki durumunun tamamen ve kesin olarak tahmin edilebildiği bir sistemdir. Yani, aynı başlangıç koşullarıyla başlatılan iki deterministik sistem, her zaman aynı sonuçları üretir. Rastgelelik veya belirsizlik içermez.

• Temel İlke: Determinizm ilkesine göre, her olay kendisinden önceki olaylar tarafından belirlenir. Bu, evrenin saat gibi işlediği ve her şeyin önceden belirlenmiş bir yolda ilerlediği anlamına gelir.

• Örnekler:

  • Basit Fiziksel Sistemler: Bir sarkaçın hareketi veya bir topun havada izlediği yörünge (hava direnci ihmal edildiğinde) deterministik olarak modellenebilir.
  • Bilgisayar Algoritmaları: Aynı girdi ile çalıştırılan bir algoritma her zaman aynı çıktıyı üretir.
  • Matematiksel Denklemler: Belirli bir başlangıç değeriyle çözülen bir diferansiyel denklem, tek bir çözüme sahiptir.

• Zorluklar:

  • Kaos Teorisi: Bazı sistemler (örneğin hava durumu), prensipte deterministik olsalar bile, başlangıç koşullarına aşırı duyarlıdırlar. Bu durum, "kaos" olarak bilinir ve uzun vadeli tahmin yapmayı imkansız hale getirir. (Kaos Teorisi)
  • Kuantum Mekaniği: Atom altı seviyede, kuantum mekaniği deterministik değildir. Parçacıkların davranışı olasılıksal olarak tanımlanır. (Kuantum Mekaniği)
  • Ölçüm Problemi: Bir deterministik sistemin ölçülmesi bile, ölçüm cihazının etkileşimi nedeniyle sistemin durumunu değiştirebilir.

• Felsefi İlgiler: Determinizm, özgür irade, ahlaki sorumluluk ve kader gibi felsefi kavramlarla yakından ilişkilidir. Eğer her şey önceden belirlenmişse, insanların seçim yapma özgürlüğü var mıdır?(Özgür İrade)

Kategoriler